Friday, February 3, 2012

Katekismo: PANAG-SANTO

Naragsak a damag a maammoan a ni Beato Pedro Calungsod ket managanan ita a tawen a kas maysa a Santo. Sakbay nga ammoentayo ti kinasiasino daytoy a padatayo a Pilipino, ammoentayo pay no kasano ti addang iti panagbalin a Santo.

Ti pannakanagan a Santo wenno Santa ket awagan ti Simbaan a “canonization.” Naggapu daytoy iti Griego a balikas a “kanon” a kayatna a sawen ket “pagrukod.” Idi punganay ti Simbaan, maawagan ti maysa a tao a Santo no anamungan ti kaadduan. Dagiti apostoles ket nalakada a naawagan idin a Sasantos.

Ti Simbaan Katoliko idi maika-10 a siglo, bigbigenda nga addan sadi langit dagiti nasisingpet a pagwadan a Kristyano kalpasan ti nainget a proseso ken atiddog a karkararag. Saan a ti Simbaan ti makabael nga adda ag-Santo, no di’ ket nakem ni Apo Dios. Maysa ngamin a kangrunaan a pagbasaran ket ti milagro a maaramid babaen iti panagdawat ti panangibabaet ti maysa a pimmusayen.

DAGITI ADDANG

Idi Setyembre 12, 1997 imparang ti Holy See Press Office babaen ti Vatican Information Service dagiti linteg ti canonization and beatification. Ti opisyal a linteg ti Simbaan  maipapan daytoy ket naisurat iti Apostolic Constitution a napauloan Divinus Perfectionis Magister nga inruar daydi Santo Papa Juan Pablo II idi Enero 25, 1983:

1. Ti  Obispo ti diosesis a mangdawat ti panag-Santo ti maysa a natay ti makaammo a manglukat ti maaramid nga panagimbestigar. Adda madutokan a postulator. Apaman nga ited ti Santo Papa ti senyal nga nulla osta (awan makalapped), mabukelen ti makunkuna a diocesan tribunal.

2. Awagan ti diocesan tribunal dagiti agsaksi iti kinabannuar ti maysa a pimmusay no addaan met laeng kadagiti nadiosan a galad a pammati, namnama ken kinamanagparabor. Kasta met kadagiti kangrunaan a galad a kinasimbeng, hustisya, kinasingpet, kinatibker patinakem ken dadduma pay. Maurnong dagitoy a pammaneknek ket ditoy a kanito a maawagan dayta a pimmusay iti titulo nga Servant of God.

3. Kalpasan ti panag-imbestiga, maipasa idiay Roma (Congregation for Causes of Saints) dagiti kiddaw ken dokumentos nga dinagup ti postulator.

4. Matingiting a nalaing ti naipasa a posisyon babaen kadagiti siam a theologians nga isuda ti mangbotos no mabalin wenno saan nga ag-Santo ti maysa a tao. No anamunganda amin, maited kadagiti Cardinal ken obispo a kameng ti Congregation for the Causes of Saints.

5. Adalen ken tingitingen a nalaing dagiti nasao a kameng ti grupo dagiti naited a dokumentos. Agtataripnongda mamindua kada bulan.

6. No anamongan ti naudi a grupo, maited dagiti dokumentos ken Santo Papa tapno pasingkedanna. Ditoy a maaramid ti pannakaipablaak ti dekreto.

Sakbay a maawagan a Santo, maawagan pay nga umuna a Beato (Blessed). Mairugi daytoy babaen ti panangpaneknek iti milagro ti maysa a Servant of God. Adalen a nalaing daytoy no adda kinaagpaysona. No  mapaneknekan, ipaulog ti Santo Papa ti dekreto a panangawag a ti maysa a  natayen ket Beato (Nagasat gaputa nakitanan ti Dios iti rupan-rupa)

Tapno maawagan a Santo ti Beato, maysa manen a   milagro ti kasapulan. Kitaenda no adda maaramid a  nakaskasdaaw a pasamak babaen iti panagdawat ti pannulong ti Beato.

No maaramid ti Canonization, maaramid ti publiko a panagdaydayaw. Kakuyogna daytoy ti saan a panagbiddut a kababalin ti Santo Papa (infallibility).

ANIA TI MILAGRO?

Tallo a balikas iti Griego ti nagtaudan ti balikas a milagro (miracle). Laglagipen nga immuna a naisurat ti Biblia iti pagsasao nga Griego sakbay kadagiti dadduma a      pagsasao:

Ti balikas a milagro (miracle) iti Biblia ket nagtaud iti Griego a balikas a SIMEION a kayatna a sawen ket “sign” wenno senyal wenno pagilasinan. Ni Hesus kinunana iti Mateo 12:39: ….“Agdawatkayo   iti   pagilagisinan? Awan ti maipakita kadakayo no di laeng ti pagilasinan ni profeta Jonas…”



Kasta met a masansan a masukatan ti balikas a simeion iti balikas a TERAS a kayatna sawen ket nakaskasdaaw a pasamak a kas iti naiparang iti Juan 4:48:  Kinuna ni Hesus kenkuana, “No awan makitayo a milagro, saankayo a mamati.”



Kamaudiananna, maus-usar met iti balikas a DUMANIS a naipatarus met iti “power” wenno bileg. Maysa daytoy a Nadiosan a bileg ken  pannakabalin.



Ngarud, ti milagro ket maysa a pagilasinan a nakaskasdaaw. Daytoy ket Nadiosan a pasamak.



Dagiti mabigbigen a Sasantos ken Sasantas ti Simbaan ket binirokda dagiti milagro a napasamak babaen iti panagdawat iti panangibabaet ti maysan a pimmusay. Kaadduan kadakuada ket dagiti napaimbag iti saanen a maagasan a sakit ket dagiti doctor ken eksperto ket mapaneknekandan a saan a mailawlawag no kasano a naaramid dagitoy.



SIASINO NI PEDRO CALUNGSOD?



Ni Pedro Calungsod ket naiyanak iti tawen 1654 (Molo, Iloilo City) ket  natay idi Abril 2, 1672. Maysa idi a sacristan idi agtawen iti 17 ket simmurot iti maysa a misyonero a ni Beato Fr. Diego Luis de San Vitores a napan idiay Marianas Islands idi 1672. Insuroda dagiti tattao sadiay iti pammati a Nakristyanoan. Babaen kadakuada a dua, adu dagiti nabuniagan a nagbalin a Kristyano iti dayta a lugar.



Ti pannakapapatayda a dua a kas martires ket napasamak gapu iti impadpadamag ti maysa nga Intsik nga agnagan Choco. Maysa daytoy nga agtagtagilako. Kinunkunana nga ti danum nga us-usarenda Pedro Calungsod ket makalason. Nakitana ngamin a dagiti masaksakit nga ubbing a maladaga a binuniaganda ket natayda met laeng. Ditoy a napabasol dagiti dua  a misyoneros. Dagidi mangngagas a maawagan macanjas ket kimmanunongda iti nasao nga Intsik ket inpulongda kadagiti pangulo dagiti purok.



Idi napan dagiti misyoneros iti lugan a maawagan Tumon, Guam, namuniagda kadagiti tattao. Idi panggependa a buniagan ti anak iti liderda a ni Mata’pang, saanda a napalubusan. Ngem ti ina ti ubing ket inlimedna a pinabuniagan. Idi maammoan ni Mata’pang daytoy, pinatiliwna dagiti dua a misyoneros. Kinamatda ida agingga a nakadanunda iti igid ti baybay. Pinanada ni Pedro ken tinagbatda met ni San Vitores.



Sakbay nga inbellengda dagiti bangkay idiay taaw, linabusan ken pinartida ti bagida. Ginalutanda ti bato dagiti bagida sada impurwak idiay baybay.



Indeklera daydi Santo Papa Juan Pablo II ni Pedro Calungsod a Beato idi Marso 5, 2000 sadiay St. Peter’s Square idiay Roma. Saan laeng a gaputa napapatay ni Pedro gapu iti pammatina ket maawaganen a Beato. Ti immuna a milagro a naammoan ket isu iti pannakaagas ti maysa a lalaki nga addaan kanser iti tulang babaen panagdawatda iti pannulong ni Pedro Calungsod. Kaddua ni Pedro Calungsod a naipablaak a Beato dagiti 43 a naawagan idi a Servants of God.



Maipanggep iti nasayaat a kababalin ni Pedro kasta met iti napintas a galadna, kastoy ti kuna idi ni Santo Papa Juan Pablo II:



...From his childhood, Pedro Calungsod declared himself unwaveringly for Christ and responded generously to his call. Young people today can draw encouragement and strength from the example of Pedro, whose love of Jesus inspired him to devote his teenage years to teaching the faith as a lay catechist. Leaving family and friends behind, Pedro willingly accepted the challenge put to him by Fr. Diego de San Vitores to join him on the Mission to the Chamorros. In a spirit of faith, marked by strong Eucharistic and Marian devotion, Pedro undertook the demanding work asked of him and bravely faced the many obstacles and difficulties he met. In the face of imminent danger, Pedro would not forsake Fr. Diego, but as a "good soldier of Christ" preferred to die at the missionary's side.



Idi Disyembre 19, 2011, inaprobaranen ti Roma (Holy See) nga adda milagro a naaramid ket mabalin a  maawaganen ni Beato Pedro a Santo. Adda ngamin babai idiay Leyte (Pilipinas) idi 2002 ti natay gapu iti coronary heart attack. Ti doctor ket pinaneknekanna a natay idin. Ngem kalpasan iti dua nga oras ken babaen ti panagdawat ti doctor iti pannulong ni Pedro Calungsod, NAGBIAG MANEN TI BABAI!



Ni Cardinal Angelo Amato ti nangidaulo ti seremonya a panangipablaak iti nagan ti Congregation for the Causes of Faith. Isu met laeng ti nangipakaammo a ni Santo Papa Benito XVI inaprobarannan nga us-usto ti nasao a milagro.



Naitudingen ti seremonya a ni Santo Papa Benito XVI ket kararagennan ti Latin Formula tapno maideklaran ni Beato Pedro Calungsod a Santo. Maaramidto daytoy intono Oktubre 2012.



Maysa daytoy a grasya kadatayo! Addanto manen padatayo a Pilipino a maawagan a Santo kalpasan ken San Lorenzo Ruiz. Maysa daytoy nga inspirasyon ken pammaneknek a ti pammati, uray no kaskasano, ket  immuneg iti puso ti Pilipino numan pay ita adu kadatayo iti saan a mangibibiag ti pammatina.



Padasentayo ti agkamang ken Beato Pedro Calungsod kadagiti kasapulantayo gaputa mamatitayo, babaen ti Simbaan, nga addan iti taeng ni Apo Dios. (*)






No comments:

Post a Comment