ORDINASYON II
Naordenanen a Diakono ti maysa a kameng ti parokyatayo a ni Rev. Feliciano Bugtong, Jr. idi Hunio 21, 2011. Iruginan ti agmisyon agingga a madanun ti pannakaordenna a padi. Inawat ni Rev. Bong ti umuna nga addang ti ordinasyon. Ita ammoentayo no siasino ti maordenan a padi.
PADI
Ti padi wenno “priest” iti ingles ket nagtaud iti pagsasao a Griego a ”presbyteros” a kayatna a sawen ket “elder” wenno panglakayen. Daytoy ti maikadua nga addang (degree) ti ordinasyon. Akem ti padi nga tulongan ti Obispo a mangisuro, mamasanto ken mangidaulo ti Simbaan. Ti padi ket agakem “in persona Christi.”
ANIA TI KAYATNA A SAWEN TI IN PERSONA CHRISTI?
Tunggal rambakan ti padi dagiti Sakramento, ar-aramidenna daytoy a kas mangibagi ken Hesukristo a mismo. Iti ingles awagantayo daytoy nga in the person of Christ.
Ngarud no makakitatayo ti padi, iti mata ti bagi, makitatayo ti maysa a tao. Ngem, iti mata ti pammati, makitatayo ni Hesus a mismo.
SIASINO TI KURA PAROKO?
Ti Kura Paroko ket padi nga ibaon ti Obispo tapno aywananna ti maysa a parokya. Ti parokya wenno parish ket nagtaud iti Griego nga “paroikos” a kayatna a sawen “neighbor” wenno kaarruba. Ti ngarud parokya ket gimong dagiti mamati nga adda iti maysa a lugar nga iwanwan ti kura paroko a banbatayan ti Obispo.
Iti pagpatulad ni Hesus a Naimbag a Pastor, ti misyon ti kura paroko ket isu dagiti sumaganad:
1. Ti panangisuro kadagiti mamati babaen iti panangasaba ken katekismo.
2. Pasantoenna ida babaen kadagiti Sakramento ken kararag.
3. Idaulaonna dagiti mamati nga addaan hustisya ken ayat.
OBISPO
Nagasat ti arkidiosesistayo gaputa intono Agosto 26, 2011, adda maordenan a padi nga agbalin nga Obispo. Isu daytoy ni Msgr. William David Antonio. Isunto ti katulongan ni Most Rev. Ernesto Salgado, D.D. a mangimaton ti Nueva Segovia.
SIASINO DAGITI OBISPO?
Dagiti Obispo ket maordenanda iti maikatlo nga addang (degree). Nagtaud ti balikas nga Obispo wenno bishop iti Griego nga “episkopos” a kayatna a sawen “supervisor.”
Ti maordenan nga Obispo ket awatenna ti kinapunno ti kinapadi. Isuda ti suno dagiti Apostoles ket pasetda ti maawagan nga “Apostolic succession” wenno ti di maputed a pannakaisilpo iti gunglo dagiti apostoles ni Apo Hesus. Daytoy ket naipaspasublat nga akem iti panaglabas ti adun a tawtawen babaen ti Sakramento ti Ordinasyon.
SIASINO DAGITI MABALIN A MAORDENAN NGA OBISPO?
Dagiti agobispo ket saanda nga agaplikar tapno agbalinda nga Obispo. Pilien ida ni Apo Santo Papa a mismo. No kasapulan ti maysa a teritoryo wenno Simbaan Lokal ti mangidaulo wenno mangimaton, ti Papal Nuncio (mangibagi ti Santo Papa iti maysa a pagilian) ket agaramid iti nainget a panagusisa (canonical inquiry) kadagiti papadi. Mangidatag ti tallo a nagan ket ti Santo Papa a mismo ti mangpili no siasino ti maikari wenno katan-okan kadakuada.
Dagiti kandidato nga agobispo ket masapul a padida nga addaan kadagiti makun-kuna a cardinal virtues (kinaannad, hustisya, kinatured wenno natibker ti patinakemda ken maiturongda ti bukodna a bagi).
Masapul pay a ti agobispo ket addaan kadagiti maawagana theological virtues (pammati, namnama ken ayat).
Ti mabalin nga agobispo ket bigbigen dagiti tattao a maysa a nasayaat a padi. Napasnek isuna a mangiturong kadagiti kararua. Ti kababaan a tawen ti agbalin nga Obispo ket 35 ken adda metten lima a tawenna a kas padi. Masapul pay nga addaan Doctorate wenno Licenciate iti Sacred Scriptures, Dogmatic Theology wenno Canon Law. Ngem no awan, mabalin nga isu ket eksperto kadagitoy.
ANIA TI MAKUNKUNA A DIOSESIS?
Ti tunggal Obispo ket matudingan a mangimaton iti maysa a diosesis wenno Simbaan Lokal. Ti diosesis ket maysa a paset wenno gunglo dagiti mamati nga agnanaed iti maysa a lugar wenno teritoryo. Ti balikas a diosesis ket nagtaud iti Griego a “dioikesis” a kayatna a sawen “administration of a territory” wenno panangimaton iti maysa a teritoryo. Adda ngarud napekpeklan a karbengan ti Obispo iti maysa a diosesis a mangisuro, mangidaulo ken mamasanto.
ANIA TI CATHEDRAL?
Nagtaud daytoy iti Griego a balikas a “cathedra” a kayatna a sawen ket “tugaw”. Ti Cathedral ti opisyal a simbaan ti Obispo iti maysa a diosesis. Adda tugaw a nairanta a pagtugawan ti Obispo a masarakan iti Cathedral. Daytoy ket senyal ti bilegna a mangisuro ken mangituray.
ANIA TI KAYATNA A SAWEN DAGITI TITULO?
MONSIGNOR Titulo a maited iti maysa a padi gapu iti natan-ok nga akem a na- gun-odna wenno naited kenkuana.
ARCHBISHOP Titulo ti Obispo a mangimaton ti Arkidiosesis. Ti Arkidiosesis ket maysa a dakkel a diosesis a nabingbingay iti baro ken babassit a diosesis.
CARDINAL Titulo ti Obispo kadagiti dadakkel a diosesis a kas iti Manila ken Cebu wenno kadagiti lideres ti Roman Congregations. Dagiti Cardinal ti makabael a pumili ti agbalin a Santo Papa. Agserbida iti Santo Papa.
APOSTOLIC NUNCIO Titulo iti mangibagi ti Santo Papa kadagiti pagilian ken estado.
TITULAR BISHOP Obispo ngem saanna nga imatonan ti maysa a diosesis a kas iti Papal Nuncio ken dagiti agserserbi idiay Vatican. Gaputa ti Simbaan ket saan a mabalin a mangorden ti Obispo no saan a maibaon a mangimaton ti maysa a diosesis, maituding ti maysa nga Obispo kadagiti kadaanan a diosesis nga itan ket napukawen ngem adda pay laeng ti titulona. Kas kenni Msgr. William David Antonio a maordenanto nga Obispo, maawagan isuna a Titular Bishop of Basti.
AUXILIARY BISHOP Katulongan (assistant) ti Obispo iti maysa a diosesis.
COADJUTOR BISHOP Assistant Bishop nga insigida a sumukat iti agdama nga Obispo.
BISHOP EMERITUS Titulo ti Obispo a nagretiro. Iti linteg, masapul nga ipakaammo ti Obispo iti Santo Papa ti panag- resign na a kas obispo no madanunna ti tawenna a 75.
SANTO PAPA
Ti Santo Papa ket isu ti Obispo idiay Roma. Isu ti kangatoan a pannakaulo ti Simbaan Katolika. Ni Apo Hesus a mismo ti nangtuding ken Pedro a mangidaulo kadagiti apostoles ken mangsukat iti akemna. Mabasatayo iti Mateo 16:18-19 a kuna ni Hesus ken Pedro nga isu ti “bato” a pangbangonanna ti simbaan. Intedna pay ti “tulbek” ti pagarian ti Langit.
Gaputa namartir ni Pedro idiay Roma ket naitanem sadiay, ti Obispo ti Roma ket isu metten ti Santo Papa ti Simbaan. Ti Papa ket balikas iti Latin a kayatna a sawen “tatang” wenno “father.”
APAY A SUKATAN TI SANTO PAPA TI NAGANNA NO ISU TI MAPILI?
No mapili ti Santo Papa, sukatanna ti nakabuniaganna a nagan tapno ipakitana ti sirmata ken misyonna. Kas ken Simon, nasukatan ti naganna iti Kefa wenno Pedro a ladawan ti kinatibker. Gapu ti panangpadayaw ti pangulo dagiti Apostoles nga isu ni Pedro, awan pay ti napanaganan a Santo Papa iti isu met la a nagan.
ANIA PAY DAGITI DADDUMA NGA AWAG ITI SANTO PAPA?
1. Bishop of Rome
2. Vicar of Jesus Christ
3. Successor of the Chief of the Apostles
4. Supreme Pontiff of the Universal Church
5. Patriarch of the West
6. Primate of Italy
7. Sovereign of the State of Vatican City
8. Servant of the Servants of God (*)
